Hollanda’da yaşayan Jan ve Els neredeyse 50 yıldır evliler. Çift, haziran ayında iki doktorun yazdığı öldürücü ilaçlarla birlikte intihar etmişti. Hollanda’da çift ötenazi olarak da adlandırılan bu yöntem, nadir de olsa yasal bir işlemdir. Her yıl giderek daha fazla Hollandalı çift bu şekilde birlikte ölmeyi tercih ediyor
Bazı okuyucular bu hikayedeki iddiaları rahatsız edici bulabilir.
Gönüllü olarak son nefeslerini birlikte vermeye karar veren Jan ve Els, ameliyattan üç gün önce karavanlarını Hollanda’nın kuzeyindeki Friesland’da güneşli bir marinaya park etti.
Zaten evliliklerinin çoğunu yolda, karavanda ya da teknede geçirmişlerdi.
70 yaşındaki Jan, karavanın sürücü koltuğunda bir bacağını kalçasının altına sıkıştırmış halde oturuyordu; bu, aralıksız sırt ağrısını hafifletebilecek tek pozisyondu.
71 yaşındaki eşi Els demans hastası ve artık cümleleri konuşmakta zorluk çekiyordu.
Ayakta durmakta zorluk çekmediğini göstermek isteyen Els, vücudunu işaret ederek “Bakın burası çok güzel” dedi, ardından başını işaret ederek “Burası çok korkutucu” dedi.
Çift, anaokulunda tanıştıktan sonra ömür boyu birbirlerinin hayatlarına ortak oldular.
Denize, teknelere ve yelkenciliğe olan ortak tutkuları, birlikte geçirdikleri yılları şekillendirdi.
Els bir oğul doğurdu. Adını açıklamak istemediği oğlu yatılı okulda okurken, tatillerde sahip oldukları tekne evde anne ve babasıyla vakit geçirdi.
Jan ve oğlunun 1982’de çekilen fotoğrafı.
AĞIR AĞRI KESİCİLER İŞE YARAMAMAYA BAŞLIYOR
Çift bir süre deniz yoluyla mal ticareti yapsa da, onlarca yıldır işi nedeniyle ağır yükler kaldıran Jan, şiddetli sırt ağrıları yaşamaya başladı.
Bir süre sonra kırsala taşınıp bir karavanda yaşamaya başladılar.
Jan, 2003 yılında sırtından ameliyat olmasına rağmen iyileşemedi. Aldığı ağır ağrı kesiciler işe yaramamaya başladı. Ancak bu arada Els öğretmekle meşguldü.
Zaman zaman ötenazi konusunu gündeme getirdiler. Jan ailesine bu fiziksel kısıtlamalarla uzun süre yaşamak istemediğini açıkladı. Çift, Hollanda’da “ölme hakkını” savunan bir kuruluş olan NVVE’ye bu sıralarda katıldı.
Jan: “Çok fazla ilaç aldığında zombi gibi yaşarsın. “Ben acı çekerken ve Els hastayken buna bir son vermemiz gerektiğini düşündüm” dedi.
Sonlandırmak istediği şey hayatıydı.
1968 yılında fotoğrafı çekilen Els’e son yıllarında demans teşhisi konuldu.
İKİ DOKTOR MUAYENE YAPIYOR
Els, 2018 yılında öğretmenlikten emekli olduğunda erken demans belirtileri gösterdi ancak doktora gitmek istemedi. Belki de babasının Alzheimer’dan ölümünü izlediği içindi.
Kasım 2022’de kendisine demans teşhisi konduğunda öfkeyle kapıyı çarparak doktorun muayenehanesinden koşarak çıktı. Eşini ve oğlunu evde bıraktı.
Els, hastalığının tedavi edilemeyeceğini öğrendiğinde, o ve eşi Jan, oğullarıyla birlikte, çifte ötenazi olarak da bilinen bir uygulama olan hayatlarını birlikte sona erdirme olasılığını tartışmaya başladı.
Hollanda’da ötenazi ve tıbbi yardımlı intihar, bir kişinin bunu gönüllü olarak talep etmesi, fiziksel veya zihinsel olarak acı çekmesi ve ayrıca doktor gözetiminde iyileşmeyen “dayanılmaz” düzeyde bir hastalığı olması durumunda yasal kabul ediliyor.
Bu talebi yapan her kişi iki doktor tarafından teste tabi tutulur. İkinci doktor birincinin değerlendirmelerini kontrol eder.
Ülkede 2023 yılında toplam 9,68 kişi ötenazi yoluyla yaşamına son verdi. Bu, toplam ölümlerin yüzde 5’ini oluşturuyor.
Rotterdam’daki Erasmus Tıp Merkezi’nde yaşlanma ve etik uzmanı olan Dr. Rosemarijn van Bruchem, çoğu doktorun demanslı bir kişiye ötenazi yapmayı düşünmek bile istemediğini söylüyor.
Bu çekinceler ötenazi verilerine de yansıyor.
Nitekim 2023 yılında ötenazi ile yaşamına son veren binlerce kişiden 336’sı demans hastasıydı.
Van Bruchem’e göre, özellikle demans hastalığının ilk yıllarında, hastalığın nasıl ilerleyeceği bilinmediği için hastalar hayatlarına son vermeyi düşünmeye başlayabilirler.
“Önemli olduğunu düşündüğüm şeyleri yapamayacak mıyım? Ailemi tanıyamayacak mıyım? Bu gibi sorular aklıma geliyor.
Jan ve Els, aile doktorlarının sürece dahil olmak istememesi nedeniyle mobil ötenazi kliniği olan “Ötenazi Yetkinlik Merkezi” ile temasa geçti.
Aldığı taleplerin ortalama üçte birini kabul eden kurum, geçen yıl Hollanda’da yardımlı ölümlerin yüzde 15’ini gerçekleştirdi.
ZATEN BİR ÇİFT DAHA REDDETTİ
Bu tür çift ötenazilerinde doktorlar, eşlerden hiçbirinin diğerini etkilemediğinden emin olmalıdır.
Mesela şu ana kadar iki farklı çifte ötenazi gerçekleştiren doktor. Bert Keizer daha önce başka bir çiftin talebini reddettiğini söyledi.
Keizer, hastanın eşini ikna ettiğinden şüphelenince kadınla yalnız konuştu; Dr. Keizer, kadının kocası ağır hastayken ölmek istemediğini fark ederek, “Kadının geleceğine dair pek çok hayali vardı” dedi.
Ötenazi süreci durduruldu; Adam doğal olarak öldü ama karısı hala hayatta.
Hollanda’da ötenaziye eleştirel yaklaşımıyla tanınan Dr., Protestan İlahiyat Üniversitesi’nde sağlık hizmetlerinde etik tartışmalar üzerinde çalışan bir profesördür. Theo Boer, palyatif bakımın gelişmesi durumunda bu tür uygulamalara olan ihtiyacın azalacağına inanıyor.
Boer, özellikle ülkenin eski başbakanlarından birinin eşiyle birlikte ötenazi yoluyla ölmeyi tercih etmesiyle bu haberin tüm dünyada manşetlere yansıdığını anımsatarak, şöyle konuştu: “Geçen yıl onlarca çifte ötenazi vakası gördük. genel olarak birlikte ölmeye yönelik ‘kahramanca’ bir eğilim var.”
“HAYATIMI YAŞADIM”
Jan ve Els karavanlarında yıllarca yaşayabilirdi.
Yani çok erken öleceklerini mi düşündüler?
Els bu soruya şu yanıtı verdi: “Hayır, sanmıyorum.” Kocası şunları söyledi: “Hayatımı yaşadım. Daha fazla acı istemiyorum. Yaşadığımız yaşam tarzı için artık çok yaşlıyız. “Bunun durması gerektiğini düşünüyorum” dedi.
Başka bir sorun daha vardı.
Doktorları, Els’in hâlâ ölmek isteyip istemediğine karar verebileceğini ancak demansın ilerlemesi halinde bu durumun değişeceğini vurguladı.
Bu deneyimler Jan ve Els’in çocukları için de kolay olmadı.
Ötenazi randevusundan bir gün önce Jan, Els, oğulları ve torunları birlikte vakit geçirdiler.
Jan, oğluna karavanın tuhaf özelliklerini anlattı ve karavanın satışa nasıl hazırlanacağı konusunda ona bazı tavsiyeler verdi.
Çocukları o günü şu sözlerle anlattı:
“Annemle birlikte sahilde yürüyüşe çıktık. Çocuklar birbirlerine şakalar yapıp şakalar yaptılar. Çok tuhaf bir gündü. “O akşam yemeğinde birbirimizi son kez yemek yerken izlerken gözlerimden yaşlar aktı.”
Randevu gününde huzurevinde sadece Jan ve Els’in oğulları ve gelinleri değil, çiftin en yakın arkadaşları ve kardeşleri de bir araya geldi.
Doktor gelene kadar iki saat boyunca anılarından bahsettiler.
Jan için Beatles’ın Now and Then şarkısını çaldılar; Els için Travis’ten Idlewild.
Oğulları şunları söyledi: “Son yarım saat bizim için çok zordu. “Doktorlar geldi ve her şey bir anda oldu” dedi.
Els van Leeningen ve Jan Faber, doktorların reçetelediği ölümcül ilaçlar nedeniyle 3 Haziran 2024 Pazartesi günü birlikte hayatını kaybetti.
Çocukları henüz karavanlarını satışa çıkarmamış; Eşi ve çocuklarıyla birlikte bu karavanla tatile çıkmaya karar verdi:
“Elbette bir gün karavanı satacağım. Öncelikle burada ailemle anılar biriktirmek istiyorum.
SON HABERLER | Çekimler Donald Trump’ın mitinginde başladı